Podstawa Programowa z 2017 roku jest dostępna pod adresem: https://podstawaprogramowa.pl/Szkola-podstawowa-I-IIIs

https://ore.edu.pl/2024/09/podstawa-programowa-z-28-czerwca-2024-r/https://ore.edu.pl/2024/09/podstawa-programowa-z-28-czerwca-2024-r/

 

Załącznik nr 2
PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO
DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
Kształcenie ogólne w szkole podstawowej tworzy fundament wykształcenia – szkoła łagodnie
wprowadza uczniów w świat wiedzy, dbając o ich harmonijny rozwój intelektualny, etyczny,
emocjonalny, społeczny i fizyczny. Kształcenie to dzieli się na dwa etapy edukacyjne:
1) I etap edukacyjny, obejmujący klasy I-III szkoły podstawowej – edukacja
wczesnoszkolna;
2) II etap edukacyjny, obejmujący klasy IV-VI szkoły podstawowej.
Celem kształcenia ogólnego w szkole podstawowej jest:
1) przyswojenie przez uczniów podstawowego zasobu wiadomości na temat faktów,
zasad, teorii i praktyki, dotyczących przede wszystkim tematów i zjawisk bliskich
doświadczeniom uczniów;
2) zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystywania posiadanych wiadomości
podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów;
3) kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne
funkcjonowanie we współczesnym świecie.
Do najwaŜniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego
w szkole podstawowej naleŜą:
1) czytanie – rozumiane zarówno jako prosta czynność, jako umiejętność rozumienia,
wykorzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umoŜliwiającym zdobywanie
wiedzy, rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w Ŝyciu
społeczeństwa;
2) myślenie matematyczne – umiejętność korzystania z podstawowych narzędzi
matematyki w Ŝyciu codziennym oraz prowadzenia elementarnych rozumowań
matematycznych;
3) myślenie naukowe – umiejętność formułowania wniosków opartych na obserwacjach
empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa;
4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, zarówno
w mowie, jak i w piśmie;
5) umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnokomunikacyjnymi,
w tym takŜe dla wyszukiwania i korzystania z informacji;
6) umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata,
odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji;
7) umiejętność pracy zespołowej.
Jednym z najwaŜniejszych zadań szkoły podstawowej jest kształcenie umiejętności
posługiwania się językiem polskim, w tym dbałość o wzbogacanie zasobu słownictwa
uczniów. Wypełnianie tego zadania naleŜy do obowiązków kaŜdego nauczyciela.
WaŜnym zadaniem szkoły podstawowej jest przygotowanie uczniów do Ŝycia w
społeczeństwie informacyjnym. Nauczyciele powinni stwarzać uczniom warunki do
nabywania umiejętności wyszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z
2
róŜnych źródeł, z zastosowaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, na zajęciach z
róŜnych przedmiotów.
Realizację powyŜszych celów powinna wspomagać dobrze wyposaŜona biblioteka szkolna,
dysponująca aktualnymi zbiorami, zarówno w postaci księgozbioru, jak i w postaci zasobów
multimedialnych. Nauczyciele wszystkich przedmiotów powinni odwoływać się do zasobów
biblioteki szkolnej i współpracować z nauczycielami bibliotekarzami w celu wszechstronnego
przygotowania uczniów do samokształcenia i świadomego wyszukiwania, selekcjonowania
i wykorzystywania informacji.
PoniewaŜ środki społecznego przekazu odgrywają coraz większą rolę zarówno w Ŝyciu
społecznym, jak i indywidualnym, kaŜdy nauczyciel powinien poświęcić duŜo uwagi edukacji
medialnej, czyli wychowaniu uczniów do właściwego odbioru i wykorzystania mediów.
WaŜnym zadaniem szkoły podstawowej jest takŜe edukacja zdrowotna, której celem jest
kształtowanie u uczniów nawyku dbałości o zdrowie własne i innych ludzi oraz umiejętności
tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu.
W procesie kształcenia ogólnego szkoła podstawowa kształtuje u uczniów postawy
sprzyjające ich dalszemu rozwojowi indywidualnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość,
wiarygodność, odpowiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla
innych ludzi, ciekawość poznawcza, kreatywność, przedsiębiorczość, kultura osobista,
gotowość do uczestnictwa w kulturze, podejmowania inicjatyw oraz do pracy zespołowej.
W rozwoju społecznym bardzo waŜne jest kształtowanie postawy obywatelskiej, postawy
poszanowania tradycji i kultury własnego narodu, a takŜe postawy poszanowania dla innych
kultur i tradycji. Szkoła podejmuje odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiej
dyskryminacji.
Wiadomości i umiejętności, które uczeń zdobywa w szkole podstawowej opisane są, zgodnie
z ideą europejskich ram kwalifikacji, w języku efektów kształcenia1). Cele kształcenia
sformułowane są w języku wymagań ogólnych, a treści nauczania oraz oczekiwane
umiejętności uczniów sformułowane są w języku wymagań szczegółowych.
Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez:
1) szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy,
obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego;
2) program wychowawczy szkoły obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze
wychowawczym;
3) program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb
danego środowiska, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze
profilaktycznym.
Szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły oraz program
profilaktyki tworzą spójną całość i muszą uwzględniać wszystkie wymagania opisane w
podstawie programowej. Ich przygotowanie i realizacja są zadaniem zarówno całej szkoły,
jak i kaŜdego nauczyciela.
Obok zadań wychowawczych i profilaktycznych nauczyciele wykonują równieŜ działania
opiekuńcze odpowiednio do istniejących potrzeb.
1) Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich
ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe Ŝycie (2008/C111/01).
3
Szkoła oraz poszczególni nauczyciele podejmują działania mające na celu
zindywidualizowane wspomaganie rozwoju kaŜdego ucznia, stosownie do jego potrzeb
i moŜliwości. Uczniom z niepełnosprawnościami, w tym uczniom z upośledzeniem
umysłowym w stopniu lekkim, nauczanie dostosowuje się ponadto do ich moŜliwości
psychofizycznych oraz tempa uczenia się.
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych dzieli się na dwa etapy
edukacyjne: I etap edukacyjny obejmujący klasy I-III szkoły podstawowej – edukacja
wczesnoszkolna realizowana w formie kształcenia zintegrowanego oraz II etap edukacyjny,
obejmujący klasy IV-VI szkoły podstawowej, podczas którego realizowane są następujące
przedmioty:
1) język polski;
2) język obcy nowoŜytny;
3) muzyka;
4) plastyka;
5) historia i społeczeństwo;
6) przyroda;
7) matematyka;
8) zajęcia komputerowe;
9) zajęcia techniczne;
10) wychowanie fizyczne;
11) wychowanie do Ŝycia w rodzinie2);
12) etyka;
13) język mniejszości narodowej lub etnicznej3);
14) język regionalny – język kaszubski3).
2) Sposób nauczania przedmiotu wychowanie do Ŝycia w rodzinie określa rozporządzenie Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących
wiedzy o Ŝyciu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości
rodziny, Ŝycia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie
programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. Nr 67, poz. 756, z 2001 r. Nr 79, poz. 845 oraz z 2002 r. Nr 121,
poz. 1037).
3) Przedmiot język mniejszości narodowej lub etnicznej oraz przedmiot język regionalny – język kaszubski jest
realizowany w szkołach (oddziałach) z nauczaniem języka mniejszości narodowych lub etnicznych oraz
języka regionalnego – języka kaszubskiego, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia
14 listopada 2007 r. w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki
publiczne zadań umoŜliwiających podtrzymywanie poczucia toŜsamości narodowej, etnicznej i językowej
uczniów naleŜących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem
regionalnym (Dz. U. Nr 214, poz. 1579).
4
I ETAP EDUKACYJNY: KLASY I-III
EDUKACJA WCZESNOSZKOLNA
Edukacja wczesnoszkolna ma stopniowo i moŜliwie łagodnie przeprowadzić dziecko z
kształcenia zintegrowanego do nauczania przedmiotowego w klasach IV-VI szkoły
podstawowej. Edukacja wczesnoszkolna opisana jest poprzez:
1) zestaw celów kształcenia i wynikających z nich ogólnych zadań szkoły;
2) wykaz wiadomości i umiejętności ucznia kończącego klasę I i ucznia kończącego
klasę III szkoły podstawowej.
Powodem wyodrębnienia klasy I szkoły podstawowej jest podkreślenie ciągłości procesu
edukacji rozpoczętego w przedszkolu i kontynuowanego w szkole podstawowej. Chodzi teŜ
o uwzględnienie moŜliwości rozwojowych ucznia klasy I, a takŜe o właściwe rozmieszczenie
treści nauczania w ramach I etapu edukacyjnego. Edukacja wczesnoszkolna jest procesem
rozłoŜonym na 3 lata nauki szkolnej. Oznacza to, Ŝe wiadomości i umiejętności zdobywane
przez ucznia w klasie I będą powtarzane, pogłębiane i rozszerzane w klasie II i III.
Zakres wiadomości i umiejętności, jakimi ma dysponować uczeń kończący klasę III szkoły
podstawowej, ustalono tak, by nauczyciel mógł je zrealizować z uczniami o przeciętnych
moŜliwościach. Jest to waŜne załoŜenie, gdyŜ wiadomości i umiejętności ukształtowane
w klasach I-III szkoły podstawowej stanowią bazę i punkt wyjścia do nauki w klasach IV-VI
szkoły podstawowej. W sprzyjających warunkach edukacyjnych moŜna kształcenie
zoranizować tak, by uczniowie w ciągu I etapu edukacyjnego nauczyli się znacznie więcej.
Z drugiej strony, niektórym uczniom trzeba udzielić pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
Ŝeby mogli sprostać wymaganiom określonym w podstawie programowej kształcenia
ogólnego dla szkół podstawowych w zakresie I etapu edukacyjnego.
Cele kształcenia – wymagania ogólne
Celem edukacji wczesnoszkolnej jest wspomaganie dziecka w rozwoju intelektualnym,
emocjonalnym, społecznym, etycznym, fizycznym i estetycznym. WaŜne jest równieŜ takie
wychowanie, aby dziecko w miarę swoich moŜliwości było przygotowane do Ŝycia w zgodzie
z samym sobą, ludźmi i przyrodą. NaleŜy zadbać o to, aby dziecko odróŜniało dobro od zła,
było świadome przynaleŜności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty
narodowej) oraz rozumiało konieczność dbania o przyrodę. Jednocześnie dąŜy się do
ukształtowania systemu wiadomości i umiejętności potrzebnych dziecku do poznawania
i rozumienia świata, radzenia sobie w codziennych sytuacjach oraz do kontynuowania nauki
w klasach
IV-VI szkoły podstawowej.
Zadaniem szkoły jest:
1) realizowanie programu nauczania skoncentrowanego na dziecku, na jego
indywidualnym tempie rozwoju i moŜliwościach uczenia się;
2) respektowanie trójpodmiotowości oddziaływań wychowawczych i kształcących:
uczeń-szkoła-dom rodzinny;
3) rozwijanie predyspozycji i zdolności poznawczych dziecka;
4) kształtowanie u dziecka pozytywnego stosunku do nauki oraz rozwijanie ciekawości
w poznawaniu otaczającego świata i w dąŜeniu do prawdy;
5
5) poszanowanie godności dziecka; zapewnienie dziecku przyjaznych, bezpiecznych
i zdrowych warunków do nauki i zabawy, działania indywidualnego i zespołowego,
rozwijania samodzielności oraz odpowiedzialności za siebie i najbliŜsze otoczenie,
ekspresji plastycznej, muzycznej i ruchowej, aktywności badawczej, a takŜe
działalności twórczej;
6) wyposaŜenie dziecka w umiejętność czytania i pisania, w wiadomości i sprawności
matematyczne potrzebne w sytuacjach Ŝyciowych i szkolnych oraz przy
rozwiązywaniu problemów;
7) dbałość o to, aby dziecko mogło nabywać wiedzę i umiejętności potrzebne do
rozumienia świata, w tym zagwarantowanie mu dostępu do róŜnych źródeł informacji
i moŜliwości korzystania z nich;
8) sprzyjanie rozwojowi cech osobowości dziecka koniecznych do aktywnego
i etycznego uczestnictwa w Ŝyciu społecznym.
I. Treści nauczania – klasa I szkoły podstawowej
1. Edukacja polonistyczna. Wspomaganie rozwoju umysłowego w zakresie wypowiadania
się. Dbałość o kulturę języka. Początkowa nauka czytania i pisania. Kształtowanie
umiejętności wypowiadania się w małych formach teatralnych. Uczeń kończący klasę I:
1) w zakresie umiejętności społecznych warunkujących porozumiewanie się i kulturę
języka:
a) obdarza uwagą dzieci i dorosłych, słucha ich wypowiedzi i chce
zrozumieć, co przekazują; komunikuje w jasny sposób swoje
spostrzeŜenia, potrzeby, odczucia,
b) w kulturalny sposób zwraca się do rozmówcy, mówi na temat, zadaje
pytania i odpowiada na pytania innych osób, dostosowuje ton głosu do
sytuacji, np. nie mówi zbyt głośno,
c) uczestniczy w rozmowie na tematy związane z Ŝyciem rodzinnym i
szkolnym, takŜe inspirowane literaturą;
2) w zakresie umiejętności czytania i pisania:
a) rozumie sens kodowania oraz dekodowania informacji; odczytuje
uproszczone rysunki, piktogramy, znaki informacyjne i napisy,
b) zna wszystkie litery alfabetu, czyta i rozumie proste, krótkie teksty,
c) pisze proste, krótkie zdania: przepisuje, pisze z pamięci; dba o estetykę
i poprawność graficzną pisma (przestrzega zasad kaligrafii),
d) posługuje się ze zrozumieniem określeniami: wyraz, głoska, litera, sylaba,
zdanie,
e) interesuje się ksiąŜką i czytaniem; słucha w skupieniu czytanych utworów
(np. baśni, opowiadań, wierszy), w miarę swoich moŜliwości czyta lektury
wskazane przez nauczyciela,
f) korzysta z pakietów edukacyjnych (np. zeszytów ćwiczeń i innych pomocy
dydaktycznych) pod kierunkiem nauczyciela;
3) w zakresie umiejętności wypowiadania się w małych formach teatralnych:
a) uczestniczy w zabawie teatralnej, ilustruje mimiką, gestem, ruchem
zachowania bohatera literackiego lub wymyślonego,
6
b) rozumie umowne znaczenie rekwizytu i umie posłuŜyć się nim w
odgrywanej scence,
c) odtwarza z pamięci teksty dla dzieci, np. wiersze, piosenki, fragmenty
prozy.
2. Język obcy nowożytny. Wspomaganie dzieci w porozumiewaniu się z osobami, które
mówią innym językiem. Uczeń kończący klasę I:
1) rozumie proste polecenia i właściwie na nie reaguje;
2) nazywa obiekty w najbliższym otoczeniu;
3) recytuje wierszyki i rymowanki, śpiewa piosenki z repertuaru dziecięcego;
4) rozumie sens opowiedzianych historyjek, gdy są wspierane obrazkami, gestami,
przedmiotami.
3. Edukacja muzyczna. Wychowanie do odbioru i tworzenia muzyki: śpiewanie
i muzykowanie, słuchanie i rozumienie. Uczeń kończący klasę I:
1) powtarza prostą melodię; śpiewa piosenki z repertuaru dziecięcego, wykonuje
śpiewanki i rymowanki;
2) odtwarza proste rytmy głosem i na instrumentach perkusyjnych; wyraŜa nastrój
i charakter muzyki pląsając i tańcząc (reaguje na zmianę tempa i dynamiki);
3) realizuje proste schematy rytmiczne (tataizacją, ruchem całego ciała);
4) wie, Ŝe muzykę moŜna zapisać i odczytać;
5) świadomie i aktywnie słucha muzyki, potem wyraŜa swe doznania werbalnie
i niewerbalnie;
6) kulturalnie zachowuje się na koncercie oraz w trakcie śpiewania hymnu
narodowego.
4. Edukacja plastyczna. Poznawanie architektury, malarstwa i rzeźby. WyraŜanie własnych
myśli i uczuć w róŜnorodnych formach plastycznych. Przygotowanie do korzystania z
medialnych środków przekazu. Uczeń kończący klasę I:
1) wypowiada się w wybranych technikach plastycznych na płaszczyźnie
i w przestrzeni; posługuje się takimi środkami wyrazu plastycznego, jak: kształt,
barwa, faktura;
2) ilustruje sceny i sytuacje (realne i fantastyczne) inspirowane wyobraźnią, baśnią,
opowiadaniem, muzyką; korzysta z narzędzi multimedialnych;
3) wykonuje proste rekwizyty (np. lalkę, pacynkę) i wykorzystuje je w małych
formach teatralnych; tworzy przedmioty charakterystyczne dla sztuki ludowej
regionu, w którym mieszka;
4) rozpoznaje wybrane dziedziny sztuki: architekturę (takŜe architekturę zieleni),
malarstwo, rzeźbę, grafikę; wypowiada się na ich temat.
5. Edukacja społeczna. Wychowanie do zgodnego współdziałania z rówieśnikami
i dorosłymi. Uczeń kończący klasę I:
1) potrafi odróżnić, co jest dobre, a co złe w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi;
wie, że warto być odwaŜnym, mądrym i pomagać potrzebującym; wie,żŜe nie
należy kłamać lub zatajać prawdy;
2) współpracuje z innymi w zabawie, w nauce szkolnej i w sytuacjach Ŝyciowych;
przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej oraz w świecie
dorosłych, grzecznie zwraca się do innych w szkole, w domu i na ulicy;
3) wie, co wynika z przynaleŜności do rodziny, jakie są relacje między najbliŜszymi,
wywiązuje się z powinności wobec nich;
4) ma rozeznanie, Ŝe pieniądze otrzymuje się za pracę; dostosowuje swe oczekiwania
do realiów ekonomicznych rodziny;
5) zna zagroŜenia ze strony ludzi; wie, do kogo i w jaki sposób naleŜy się zwrócić
o pomoc;
6) wie, gdzie moŜna bezpiecznie organizować zabawy, a gdzie nie moŜna i dlaczego;
7) potrafi wymienić status administracyjny swojej miejscowości (wieś, miasto); wie,
czym zajmuje się np. policjant, straŜak, lekarz, weterynarz; wie, jak moŜna się do
nich zwrócić o pomoc;
8) wie, jakiej jest narodowości, Ŝe mieszka w Polsce, a Polska znajduje się
w Europie; zna symbole narodowe (flaga, godło, hymn narodowy), rozpoznaje
flagę i hymn Unii Europejskiej.
6. Edukacja przyrodnicza. Wychowanie do rozumienia i poszanowania przyrody oŜywionej
i nieoŜywionej. Uczeń kończący klasę I:
1) w zakresie rozumienia i poszanowania świata roślin i zwierząt:
a) rozpoznaje rośliny i zwierzęta Ŝyjące w takich środowiskach przyrodniczych,
jak: park, las, pole uprawne, sad i ogród (działka),
b) zna sposoby przystosowania się zwierząt do poszczególnych pór roku: odloty
i przyloty ptaków, zapadanie w sen zimowy,
c) wymienia warunki konieczne do rozwoju roślin i zwierząt w gospodarstwie
domowym, w szkolnych uprawach i hodowlach itp.; prowadzi proste hodowle
i uprawy (w szczególności w kąciku przyrody),
d) wie, jaki poŜytek przynoszą zwierzęta środowisku: niszczenie szkodników
przez ptaki, zapylanie kwiatów przez owady, spulchnianie gleby przez
dŜdŜownice,
e) zna zagroŜenia dla środowiska przyrodniczego ze strony człowieka: wypalanie
łąk i ściernisk, zatruwanie powietrza i wód, poŜary lasów, wyrzucanie
odpadów i spalanie śmieci itp.; chroni przyrodę: nie śmieci, szanuje rośliny,
zachowuje ciszę w parku i w lesie, pomaga zwierzętom przetrwać zimę
i upalne lato,
f) zna zagroŜenia ze strony zwierząt (niebezpieczne i chore zwierzęta) i roślin
(np. trujące owoce, liście, grzyby) i wie, jak zachować się w sytuacji
zagroŜenia,
g) wie, Ŝe naleŜy oszczędzać wodę; wie, jakie znaczenie ma woda w Ŝyciu
człowieka, roślin i zwierząt,
h) wie, Ŝe naleŜy segregować śmieci; rozumie sens stosowania opakowań
ekologicznych;
2) w zakresie rozumienia warunków atmosferycznych:
a) obserwuje pogodę i prowadzi obrazkowy kalendarz pogody,
b) wie, o czym mówi osoba zapowiadająca pogodę w radiu i w telewizji, i stosuje
się do podanych informacji o pogodzie, np. ubiera się odpowiednio do pogody,
8
c) nazywa zjawiska atmosferyczne charakterystyczne dla poszczególnych pór
roku, podejmuje rozsądne decyzje i nie naraŜa się na niebezpieczeństwo
wynikające z pogody,
d) zna zagroŜenia ze strony zjawisk przyrodniczych, takich jak: burza, huragan,
powódź, poŜar, i wie, jak zachować się w sytuacji zagroŜenia.
7. Edukacja matematyczna. Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz kształtowanie
wiadomości i umiejętności matematycznych dzieci. Uczeń kończący klasę I:
1) w zakresie czynności umysłowych waŜnych dla uczenia się matematyki:
a) ustala równoliczność mimo obserwowanych zmian w układzie elementów
w porównywanych zbiorach,
b) układa obiekty (np. patyczki) w serie rosnące i malejące, numeruje je; wybiera
obiekt w takiej serii, określa następne i poprzednie,
c) klasyfikuje obiekty: tworzy kolekcje np. zwierzęta, zabawki, rzeczy do
ubrania,
d) w sytuacjach trudnych i wymagających wysiłku intelektualnego zachowuje się
rozumnie, dąŜy do wykonania zadania,
e) wyprowadza kierunki od siebie i innych osób; określa połoŜenie obiektów
względem obranego obiektu; orientuje się na kartce papieru, aby odnajdować
informacje (np. w lewym górnym rogu) i rysować strzałki we właściwym
kierunku,
f) dostrzega symetrię (np. w rysunku motyla); zauwaŜa, Ŝe jedna figura jest
powiększeniem lub pomniejszeniem drugiej; kontynuuje regularny wzór (np.
szlaczek);
2) w zakresie liczenia i sprawności rachunkowych:
a) sprawnie liczy obiekty (dostrzega regularności dziesiątkowego systemu
liczenia), wymienia kolejne liczebniki od wybranej liczby, takŜe wspak (zakres
do 20); zapisuje liczby cyframi (zakres do 10),
b) wyznacza sumy (dodaje) i róŜnice (odejmuje), manipulując obiektami lub
rachując na zbiorach zastępczych, np. na palcach; sprawnie dodaje i odejmuje
w zakresie do 10, poprawnie zapisuje te działania,
c) radzi sobie w sytuacjach Ŝyciowych, których pomyślne zakończenie wymaga
dodawania lub odejmowania,
d) zapisuje rozwiązanie zadania z treścią przedstawionego słownie w konkretnej
sytuacji, stosując zapis cyfrowy i znaki działań;
3) w zakresie pomiaru:
a) długości: mierzy długość, posługując się np. linijką; porównuje długości
obiektów,
b) cięŜaru: potrafi waŜyć przedmioty; róŜnicuje przedmioty cięŜsze, lŜejsze; wie,
Ŝe towar w sklepie jest pakowany według wagi,
c) płynów: odmierza płyny kubkiem i miarką litrową,
d) czasu: nazywa dni w tygodniu i miesiące w roku; orientuje się, do czego słuŜy
kalendarz, i potrafi z niego korzystać; rozpoznaje czas na zegarze w takim
zakresie, który pozwala mu orientować się w ramach czasowych szkolnych
zajęć i domowych obowiązków;
4) w zakresie obliczeń pienięŜnych:
a) zna będące w obiegu monety i banknot o wartości 10 zł; zna wartość nabywczą
monet i radzi sobie w sytuacji kupna i sprzedaŜy,
b) zna pojęcie długu i konieczność spłacenia go.
8. Zajęcia komputerowe. Uczeń kończący klasę I:
1) posługuje się komputerem w podstawowym zakresie: uruchamia program,
korzystając z myszy i klawiatury;
2) wie, jak trzeba korzystać z komputera, Ŝeby nie naraŜać własnego zdrowia;
3) stosuje się do ograniczeń dotyczących korzystania z komputera.
9. Zajęcia techniczne. Wychowanie do techniki (poznawanie urządzeń, obsługiwanie
i szanowanie ich) i działalność konstrukcyjna dzieci. Uczeń kończący klasę I:
1) w zakresie wychowania technicznego:
a) wie, jak ludzie wykorzystywali dawniej i dziś siły przyrody (wiatr, wodę);
majsterkuje (np. latawce, wiatraczki, tratwy),
b) zna ogólne zasady działania urządzeń domowych (np. latarki, odkurzacza,
zegara), posługuje się nimi, nie psując ich,
c) buduje z róŜnorodnych przedmiotów dostępnych w otoczeniu, np. szałas,
namiot, wagę, tor przeszkód; w miarę moŜliwości konstruuje urządzenia
techniczne z gotowych zestawów do montaŜu np. dźwigi, samochody,
samoloty, statki, domy;
2) w zakresie dbałości o bezpieczeństwo własne i innych:
a) utrzymuje porządek wokół siebie (na swoim stoliku, w sali zabaw, szatni
i w ogrodzie), sprząta po sobie i pomaga innym w utrzymywaniu porządku,
b) zna zagroŜenia wynikające z niewłaściwego uŜywania narzędzi i urządzeń
technicznych,
c) wie, jak naleŜy bezpiecznie poruszać się na drogach (w tym na rowerze)
i korzystać ze środków komunikacji; wie, jak trzeba zachować się w sytuacji
wypadku, np. umie powiadomić dorosłych, zna telefony alarmowe.
10. Wychowanie fizyczne. Kształtowanie sprawności fizycznej dzieci i edukacja zdrowotna.
Uczeń kończący klasę I:
1) uczestniczy w zajęciach rozwijających sprawność fizyczną, zgodnie z regułami;
2) potrafi:
a) chwytać piłkę, rzucać nią do celu i na odległość, toczyć ją i kozłować,
b) pokonywać przeszkody naturalne i sztuczne,
c) wykonywać ćwiczenia równowaŜne;
3) dba o to, aby prawidłowo siedzieć w ławce, przy stole itp.;
4) wie, Ŝe choroby są zagroŜeniem dla zdrowia i Ŝe moŜna im zapobiegać poprzez:
szczepienia ochronne, właściwe odŜywianie się, aktywność fizyczną,
przestrzeganie higieny; właściwie zachowuje się w sytuacji choroby;
5) wie, Ŝe nie moŜe samodzielnie zaŜywać lekarstw i stosować środków chemicznych
(np. środków czystości, środków ochrony roślin);
6) wie, Ŝe dzieci niepełnosprawne znajdują się w trudnej sytuacji i pomaga im.
Podane umiejętności dotyczą dzieci o prawidłowym rozwoju fizycznym. Umiejętności dzieci
niepełnosprawnych ustala się stosownie do ich moŜliwości.
11. Etyka. PrzybliŜanie dzieciom waŜnych wartości etycznych na podstawie baśni, bajek
i opowiadań, a takŜe obserwacji Ŝycia codziennego. Uczeń kończący klasę I:
1) przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej (współpracuje
w zabawach i w sytuacjach zadaniowych) oraz w świecie dorosłych (grzecznie
zwraca się do innych, ustępuje osobom starszym miejsca w autobusie, podaje
upuszczony przedmiot itp.);
2) wie, Ŝe nie moŜna dąŜyć do zaspokojenia swoich pragnień kosztem innych; nie
niszczy otoczenia;
3) zdaje sobie sprawę z tego, jak waŜna jest prawdomówność, stara się
przeciwstawiać kłamstwu i obmowie;
4) wie, Ŝe nie wolno zabierać cudzej własności bez pozwolenia, pamięta o oddawaniu
poŜyczonych rzeczy i nie niszczy ich;
5) niesie pomoc potrzebującym, takŜe w sytuacjach codziennych;
6) wie, Ŝe ludzie Ŝyją w róŜnych warunkach i dlatego nie naleŜy chwalić się
bogactwem ani nie naleŜy dokuczać dzieciom, które wychowują się w
trudniejszych warunkach.

II. Treści nauczania – wymagania szczegółowe
na koniec klasy III szkoły podstawowej
1. Edukacja polonistyczna. Uczeń kończący klasę III:
1) korzysta z informacji:
a) uwaŜnie słucha wypowiedzi i korzysta z przekazywanych informacji,
b) czyta i rozumie teksty przeznaczone dla dzieci na I etapie edukacyjnym i
wyciąga z nich wnioski,
c) wyszukuje w tekście potrzebne informacje i w miarę moŜliwości korzysta ze
słowników i encyklopedii przeznaczonych dla dzieci na I etapie edukacyjnym,
d) zna formy uŜytkowe: Ŝyczenia, zaproszenie, zawiadomienie, list, notatka do
kroniki; potrafi z nich korzystać;
2) analizuje i interpretuje teksty kultury:
a) przejawia wraŜliwość estetyczną, rozszerza zasób słownictwa poprzez kontakt
z dziełami literackimi,
b) w tekście literackim zaznacza wybrane fragmenty, określa czas i miejsce akcji,
wskazuje głównych bohaterów,
c) czyta teksty i recytuje wiersze, z uwzględnieniem interpunkcji i intonacji,
d) ma potrzebę kontaktu z literaturą i sztuką dla dzieci, czyta wybrane przez
siebie i wskazane przez nauczyciela ksiąŜki, wypowiada się na ich temat,
e) pod kierunkiem nauczyciela korzysta z podręczników i zeszytów ćwiczeń oraz
innych środków dydaktycznych;
3) tworzy wypowiedzi:
a) w formie ustnej i pisemnej: kilkuzdaniową wypowiedź, krótkie opowiadanie
i opis, list prywatny, Ŝyczenia, zaproszenie,
11
b) dobiera właściwe formy komunikowania się w róŜnych sytuacjach
społecznych,
c) uczestniczy w rozmowach: zadaje pytania, udziela odpowiedzi i prezentuje
własne zdanie; poszerza zakres słownictwa i struktur składniowych,
d) dba o kulturę wypowiadania się; poprawnie artykułuje głoski, akcentuje
wyrazy, stosuje pauzy i właściwą intonację w zdaniu oznajmującym,
pytającym i rozkazującym; stosuje formuły grzecznościowe,
e) dostrzega róŜnicę pomiędzy literą i głoską; dzieli wyrazy na sylaby; oddziela
wyrazy w zdaniu, zdania w tekście,
f) pisze czytelnie i estetycznie (przestrzega zasad kaligrafii), dba o poprawność
gramatyczną, ortograficzną oraz interpunkcyjną,
g) przepisuje teksty, pisze z pamięci i ze słuchu; w miarę swoich moŜliwości
samodzielnie realizuje pisemne zadania domowe.
2. Język obcy nowoŜytny. Uczeń kończący klasę III:
1) wie, Ŝe ludzie posługują się róŜnymi językami i aby się z nimi porozumieć, trzeba
nauczyć się ich języka (motywacja do nauki języka obcego);
2) reaguje werbalnie i niewerbalnie na proste polecenia nauczyciela;
3) rozumie wypowiedzi ze słuchu:
a) rozróŜnia znaczenie wyrazów o podobnym brzmieniu,
b) rozpoznaje zwroty stosowane na co dzień i potrafi się nimi posługiwać,
c) rozumie ogólny sens krótkich opowiadań i baśni przedstawianych takŜe za
pomocą obrazów, gestów,
d) rozumie sens prostych dialogów w historyjkach obrazkowych (takŜe w
nagraniach audio i video);
4) czyta ze zrozumieniem wyrazy i proste zdania;
5) zadaje pytania i udziela odpowiedzi w ramach wyuczonych zwrotów, recytuje
wiersze, rymowanki i śpiewa piosenki, nazywa obiekty z otoczenia i opisuje je,
bierze udział w miniprzedstawieniach teatralnych;
6) przepisuje wyrazy i zdania;
7) w nauce języka obcego nowoŜytnego potrafi korzystać ze słowników
obrazkowych, ksiąŜeczek, środków multimedialnych;
8) współpracuje z rówieśnikami w trakcie nauki.
3. Edukacja muzyczna. Uczeń kończący klasę III:
1) w zakresie odbioru muzyki:
a) zna i stosuje następujące rodzaje aktywności muzycznej:
– śpiewa w zespole piosenki ze słuchu (nie mniej niŜ 10 utworów w roku
szkolnym); śpiewa z pamięci hymn narodowy,
– gra na instrumentach perkusyjnych (proste rytmy i wzory rytmiczne)
oraz melodycznych (proste melodie i akompaniamenty),
– realizuje sylabami rytmicznymi, gestem oraz ruchem proste rytmy
i wzory rytmiczne; reaguje ruchem na puls rytmiczny i jego zmiany,
zmiany tempa, metrum i dynamiki (maszeruje, biega, podskakuje),
– tańczy podstawowe kroki i figury krakowiaka, polki oraz innego,
prostego tańca ludowego,
b) rozróŜnia podstawowe elementy muzyki (melodia, rytm, wysokość
dźwięku, akompaniament, tempo, dynamika) i znaki notacji muzycznej
(wyraŜa ruchowo czas trwania wartości rytmicznych, nut i pauz),
c) aktywnie słucha muzyki i określa jej cechy: rozróŜnia i wyraŜa środkami
pozamuzycznymi charakter emocjonalny muzyki, rozpoznaje utwory
wykonane: solo i zespołowo, na chór i orkiestrę; orientuje się w rodzajach
głosów ludzkich (sopran, bas) oraz w instrumentach muzycznych
(fortepian, gitara, skrzypce, trąbka, flet, perkusja); rozpoznaje podstawowe
formy muzyczne – AB, ABA (wskazuje ruchem lub gestem ich kolejne
części);
2) w zakresie tworzenia muzyki:
a) tworzy proste ilustracje dźwiękowe do tekstów i obrazów oraz
improwizacje ruchowe do muzyki,
b) improwizuje głosem i na instrumentach według ustalonych zasad,
c) wykonuje proste utwory, interpretuje je zgodnie z ich rodzajem i funkcją.
4. Edukacja plastyczna. Uczeń kończący klasę III:
1) w zakresie percepcji sztuki:
a) określa swoją przynaleŜność kulturową poprzez kontakt z wybranymi
dziełami sztuki, zabytkami i z tradycją w środowisku rodzinnym, szkolnym
i lokalnym; uczestniczy w Ŝyciu kulturalnym tych środowisk, wie o
istnieniu placówek kultury działających na ich rzecz,
b) korzysta z przekazów medialnych; stosuje ich wytwory w swojej
działalności twórczej (zgodnie z elementarną wiedzą o prawach autora);
2) w zakresie ekspresji przez sztukę:
a) podejmuje działalność twórczą, posługując się takimi środkami wyrazu
plastycznego jak: kształt, barwa, faktura w kompozycji na płaszczyźnie
i w przestrzeni (stosując określone materiały, narzędzia i techniki
plastyczne),
b) realizuje proste projekty w zakresie form uŜytkowych, w tym słuŜące
kształtowaniu własnego wizerunku i otoczenia oraz upowszechnianiu
kultury w środowisku szkolnym (stosując określone narzędzia i wytwory
przekazów medialnych);
3) w zakresie recepcji sztuki:
a) rozróŜnia takie dziedziny działalności twórczej człowieka jak: architektura,
sztuki plastyczne oraz inne określone dyscypliny sztuki (fotografika, film)
i przekazy medialne (telewizja, Internet), a takŜe rzemiosło artystyczne
i sztukę ludową,
b) rozpoznaje wybrane dzieła architektury i sztuk plastycznych naleŜące do
polskiego i europejskiego dziedzictwa kultury; opisuje ich cechy
charakterystyczne (posługując się elementarnymi terminami właściwymi
dla tych dziedzin działalności twórczej).
5. Edukacja społeczna. Uczeń kończący klasę III:
1) odróŜnia dobro od zła, stara się być sprawiedliwym i prawdomównym; nie
krzywdzi słabszych i pomaga potrzebującym;
13
2) identyfikuje się ze swoją rodziną i jej tradycjami; podejmuje obowiązki domowe
i rzetelnie je wypełnia; rozumie, co to jest sytuacja ekonomiczna rodziny, i wie, Ŝe
trzeba do niej dostosować swe oczekiwania;
3) wie, jak naleŜy zachowywać się w stosunku do dorosłych i rówieśników (formy
grzecznościowe); rozumie potrzebę utrzymywania dobrych relacji z sąsiadami
w miejscu zamieszkania; jest chętny do pomocy, respektuje prawo innych do
pracy i wypoczynku;
4) jest tolerancyjny wobec osób innej narodowości, tradycji kulturowej itp.; wie, Ŝe
wszyscy ludzie mają równe prawa;
5) zna prawa ucznia i jego obowiązki (w tym zasady bycia dobrym kolegą),
respektuje je; uczestniczy w szkolnych wydarzeniach;
6) zna najbliŜszą okolicę, jej waŜniejsze obiekty, tradycje; wie, w jakim regionie
mieszka; uczestniczy w wydarzeniach organizowanych przez lokalną społeczność;
7) zna symbole narodowe (barwy, godło, hymn narodowy) i najwaŜniejsze
wydarzenia historyczne; orientuje się w tym, Ŝe są ludzie szczególnie zasłuŜeni dla
miejscowości, w której mieszka, dla Polski i świata;
8) wie, jak waŜna jest praca w Ŝyciu człowieka; wie, jaki zawód wykonują jego
najbliŜsi i znajomi; wie, czym zajmuje się np. kolejarz, aptekarz, policjant,
weterynarz;
9) zna zagroŜenia ze strony ludzi; potrafi powiadomić dorosłych o wypadku,
zagroŜeniu, niebezpieczeństwie; zna numery telefonów: pogotowia ratunkowego,
straŜy poŜarnej, policji oraz ogólnopolski numer alarmowy 112.
6. Edukacja przyrodnicza. Uczeń kończący klasę III:
1) obserwuje i prowadzi proste doświadczenia przyrodnicze, analizuje je i wiąŜe
przyczynę ze skutkiem;
2) opisuje Ŝycie w wybranych ekosystemach: w lesie, ogrodzie, parku, na łące
i w zbiornikach wodnych;
3) nazywa charakterystyczne elementy typowych krajobrazów Polski: nadmorskiego,
nizinnego, górskiego;
4) wymienia zwierzęta i rośliny typowe dla wybranych regionów Polski; rozpoznaje
i nazywa niektóre zwierzęta egzotyczne;
5) wyjaśnia zaleŜność zjawisk przyrody od pór roku;
6) podejmuje działania na rzecz ochrony przyrody w swoim środowisku; wie, jakie
zniszczenia w przyrodzie powoduje człowiek (wypalanie łąk, zaśmiecanie lasów,
nadmierny hałas, kłusownictwo);
7) zna wpływ przyrody nieoŜywionej na Ŝycie ludzi, zwierząt i roślin:
a)wpływ światła słonecznego na cykliczność Ŝycia na Ziemi,
b)znaczenie powietrza i wody dla Ŝycia,
c)znaczenie wybranych skał i minerałów dla człowieka (np. węgla i gliny);
8) nazywa części ciała i organy wewnętrzne zwierząt i ludzi (np. serce, płuca,
Ŝołądek);
9) zna podstawowe zasady racjonalnego odŜywiania się; rozumie konieczność
kontrolowania stanu zdrowia i stosuje się do zaleceń stomatologa i lekarza;
10) dba o zdrowie i bezpieczeństwo swoje i innych (w miarę swoich moŜliwości);
orientuje się w zagroŜeniach ze strony roślin i zwierząt, a takŜe w zagroŜeniach
typu burza, huragan, śnieŜyca, lawina, powódź itp.; wie, jak trzeba zachować się
w takich sytuacjach.
7. Edukacja matematyczna. Uczeń kończący klasę III:
1) liczy (w przód i w tył) od danej liczby po 1, dziesiątkami od danej liczby
w zakresie 100 i setkami od danej liczby w zakresie 1000;
2) zapisuje cyframi i odczytuje liczby w zakresie 1000;
3) porównuje dowolne dwie liczby w zakresie 1000 (słownie i z uŜyciem znaków
<, >, =);
4) dodaje i odejmuje liczby w zakresie 100 (bez algorytmów działań pisemnych);
sprawdza wyniki odejmowania za pomocą dodawania;
5) podaje z pamięci iloczyny w zakresie tabliczki mnoŜenia; sprawdza wyniki
dzielenia za pomocą mnoŜenia;
6) rozwiązuje łatwe równania jednodziałaniowe z niewiadomą w postaci okienka
(bez przenoszenia na drugą stronę);
7) rozwiązuje zadania tekstowe wymagające wykonania jednego działania (w tym
zadania na porównywanie róŜnicowe, ale bez porównywania ilorazowego);
8) wykonuje łatwe obliczenia pienięŜne (cena, ilość, wartość) i radzi sobie
w sytuacjach codziennych wymagających takich umiejętności;
9) mierzy i zapisuje wynik pomiaru długości, szerokości i wysokości przedmiotów
oraz odległości; posługuje się jednostkami: milimetr, centymetr, metr; wykonuje
łatwe obliczenia dotyczące tych miar (bez zamiany jednostek i wyraŜeń
dwumianowanych w obliczeniach formalnych); uŜywa pojęcia kilometr w
sytuacjach Ŝyciowych, np. jechaliśmy autobusem 27 kilometrów (bez zamiany na
metry);
10) waŜy przedmioty, uŜywając określeń: kilogram, pół kilograma, dekagram, gram;
wykonuje łatwe obliczenia, uŜywając tych miar (bez zamiany jednostek i bez
wyraŜeń dwumianowanych w obliczeniach formalnych);
11) odmierza płyny róŜnymi miarkami; uŜywa określeń: litr, pół litra, ćwierć litra;
12) odczytuje temperaturę (bez konieczności posługiwania się liczbami ujemnymi, np.
5 stopni mrozu, 3 stopnie poniŜej zera);
13) odczytuje i zapisuje liczby w systemie rzymskim od I do XII;
14) podaje i zapisuje daty; zna kolejność dni tygodnia i miesięcy; porządkuje
chronologicznie daty; wykonuje obliczenia kalendarzowe w sytuacjach
Ŝyciowych;
15) odczytuje wskazania zegarów: w systemach: 12- i 24-godzinnym, wyświetlających
cyfry i ze wskazówkami; posługuje się pojęciami: godzina, pół godziny, kwadrans,
minuta; wykonuje proste obliczenia zegarowe (pełne godziny);
16) rozpoznaje i nazywa koła, kwadraty, prostokąty i trójkąty (równieŜ nietypowe,
połoŜone w róŜny sposób oraz w sytuacji, gdy figury zachodzą na siebie); rysuje
odcinki o podanej długości; oblicza obwody trójkątów, kwadratów i prostokątów
(w centymetrach);
17) rysuje drugą połowę figury symetrycznej; rysuje figury w powiększeniu
i pomniejszeniu; kontynuuje regularność w prostych motywach (np. szlaczki,
rozety).
8. Zajęcia komputerowe. Uczeń kończący klasę III:
1) umie obsługiwać komputer:
a) posługuje się myszą i klawiaturą,
15
b) poprawnie nazywa główne elementy zestawu komputerowego;
2) posługuje się wybranymi programami i grami edukacyjnymi, rozwijając swoje
zainteresowania; korzysta z opcji w programach;
3) wyszukuje i korzysta z informacji:
a) przegląda wybrane przez nauczyciela strony internetowe (np. stronę swojej
szkoły),
b) dostrzega elementy aktywne na stronie internetowej, nawiguje po stronach
w określonym zakresie,
c) odtwarza animacje i prezentacje multimedialne;
4) tworzy teksty i rysunki:
a) wpisuje za pomocą klawiatury litery, cyfry i inne znaki, wyrazy i zdania,
b) wykonuje rysunki za pomocą wybranego edytora grafiki, np. z gotowych figur;
5) zna zagroŜenia wynikające z korzystania z komputera, Internetu i multimediów:
a) wie, Ŝe praca przy komputerze męczy wzrok, nadweręŜa kręgosłup, ogranicza
kontakty społeczne,
b) ma świadomość niebezpieczeństw wynikających z anonimowości kontaktów
i podawania swojego adresu,
c) stosuje się do ograniczeń dotyczących korzystania z komputera, Internetu
i multimediów.
9. Zajęcia techniczne. Uczeń kończący klasę III:
1) zna środowisko techniczne na tyle, Ŝe:
a) orientuje się w sposobach wytwarzania przedmiotów codziennego uŜytku („jak
to zrobiono?”): meble, domy, samochody, sprzęt gospodarstwa domowego,
b) rozpoznaje rodzaje maszyn i urządzeń: transportowych (samochody, statki,
samoloty), wytwórczych (narzędzia, przyrządy), informatycznych (komputer,
laptop, telefon komórkowy); orientuje się w rodzajach budowli (budynki
mieszkalne, biurowe, przemysłowe, mosty, tunele, wieŜe) i urządzeń
elektrycznych (latarka, prądnica rowerowa),
c) określa wartość urządzeń technicznych z punktu widzenia cech uŜytkowych
(łatwa lub trudna obsługa), ekonomicznych (tanie lub drogie w zakupie i
uŜytkowaniu), estetycznych (np. ładne lub brzydkie);
2) realizuje „drogę” powstawania przedmiotów od pomysłu do wytworu:
a) przedstawia pomysły rozwiązań technicznych: planuje kolejne czynności,
dobiera odpowiednie materiały (papier, drewno, metal, tworzywo sztuczne,
materiały włókiennicze) oraz narzędzia,
b) rozumie potrzebę organizowania działania technicznego: pracy indywidualnej
i zespołowej,
c) posiada umiejętności:
– odmierzania potrzebnej ilości materiału,
– cięcia papieru, tektury itp.,
– montaŜu modeli papierowych i z tworzyw sztucznych, korzystając
z prostych instrukcji i schematów rysunkowych, np. buduje latawce,
makiety domów, mostów, modele samochodów, samolotów i statków,
– w miarę moŜliwości, montaŜu obwodów elektrycznych, szeregowych
i równoległych z wykorzystaniem gotowych zestawów;
3) dba o bezpieczeństwo własne i innych:
a) utrzymuje ład i porządek w miejscu pracy,
b) właściwie uŜywa narzędzi i urządzeń technicznych,
c) wie, jak naleŜy bezpiecznie poruszać się po drogach (w tym na rowerze)
i korzystać ze środków komunikacji; wie, jak trzeba zachować się w sytuacji
wypadku.
10. Wychowanie fizyczne i edukacja zdrowotna. Uczeń kończący klasę III:
1) w zakresie sprawności fizycznej:
a) realizuje marszobieg trwający co najmniej 15 minut,
b) umie wykonać próbę siły mięśni brzucha oraz próbę gibkości dolnego odcinka
kręgosłupa;
2) w zakresie treningu zdrowotnego:
a) przyjmuje pozycje wyjściowe i ustawienia do ćwiczeń oraz wykonuje przewrót
w przód,
b) skacze przez skakankę, wykonuje przeskoki jednonóŜ i obunóŜ nad niskimi
przeszkodami,
c) wykonuje ćwiczenia równowaŜne bez przyboru, z przyborem i na przyrządzie;
3) w zakresie sportów całego Ŝycia i wypoczynku:
a) posługuje się piłką: rzuca, chwyta, kozłuje, odbija i prowadzi ją,
b) jeździ np. na rowerze, wrotkach; przestrzega zasad poruszania się po drogach,
c) bierze udział w zabawach, minigrach i grach terenowych, zawodach
sportowych, respektując reguły i podporządkowując się decyzjom sędziego,
d) wie, jak naleŜy zachować się w sytuacjach zwycięstwa i radzi sobie z
poraŜkami w miarę swoich moŜliwości;
4) w zakresie bezpieczeństwa i edukacji zdrowotnej:
a) dba o higienę osobistą i czystość odzieŜy,
b) wie, jakie znaczenie dla zdrowia ma właściwe odŜywianie się oraz aktywność
fizyczna,
c) wie, Ŝe nie moŜe samodzielnie zaŜywać lekarstw i stosować środków
chemicznych niezgodnie z przeznaczeniem,
d) dba o prawidłową postawę, np. siedząc w ławce, przy stole,
e) przestrzega zasad bezpiecznego zachowania się w trakcie zajęć ruchowych;
posługuje się przyborami sportowymi zgodnie z ich przeznaczeniem,
f) potrafi wybrać bezpieczne miejsce do zabaw i gier ruchowych; wie, do kogo
zwrócić się o pomoc w sytuacji zagroŜenia zdrowia lub Ŝycia.
11. Etyka. Uczeń kończący klasę III:
1) rozumie, Ŝe ludzie mają równe prawa, niezaleŜnie od tego, gdzie się urodzili, jak
wyglądają, jaką religię wyznają, jaki mają status materialny; okazuje szacunek
osobom starszym;
2) zastanawia się nad tym, na co ma wpływ, na czym mu zaleŜy, do czego moŜe
dąŜyć nie krzywdząc innych; stara się nieść pomoc potrzebującym;
3) wie, na czym polega prawdomówność i jak waŜna jest odwaga przeciwstawiania
się kłamstwu i obmowie; potrafi z tej perspektywy oceniać zachowania bohaterów
baśni, opowiadań, legend, komiksów;
4) wie, Ŝe nie moŜna zabierać cudzej własności i stara się tego przestrzegać; wie, Ŝe
naleŜy naprawić wyrządzoną szkodę; dostrzega, kiedy postaci z baśni, opowiadań,
legend, komiksów nie przestrzegają reguły „nie kradnij”;
5) starannie dobiera przyjaciół i pielęgnuje przyjaźnie w miarę swoich moŜliwości;
6) wie, Ŝe jest częścią przyrody, chroni ją i szanuje; nie niszczy swojego otoczenia.

Zalecane warunki i sposób realizacji.
1. Dla zapewnienia ciągłości wychowania i kształcenia, nauczyciele uczący w klasie I szkoły
podstawowej powinni znać podstawę programową wychowania przedszkolnego.
2. NaleŜy zadbać o adaptację dzieci do warunków szkolnych, w tym o ich poczucie
bezpieczeństwa. Czas trwania okresu adaptacyjnego określa nauczyciel, biorąc pod uwagę
potrzeby dzieci.
3. Sale lekcyjne powinny składać się z dwóch części: edukacyjnej (wyposaŜonej w tablicę,
stoliki itp.) i rekreacyjnej (odpowiednio do tego przystosowanej). Zalecane jest
wyposaŜenie sal w pomoce dydaktyczne i przedmioty potrzebne do zajęć (np. liczmany),
sprzęt audiowizualny, komputery z dostępem do Internetu, gry i zabawki dydaktyczne,
kąciki tematyczne (np. przyrody), biblioteczkę itp. Uczeń powinien mieć moŜliwość
pozostawienia w szkole części swoich podręczników i przyborów szkolnych.
4. Wskazane jest, aby edukacja w klasach I-III szkoły podstawowej odbywała się w
zespołach rówieśniczych liczących nie więcej niŜ 26 osób.
5. Edukacja w klasach I-III szkoły podstawowej realizowana jest w formie kształcenia
zintegrowanego. Ze względu na prawidłowości rozwoju umysłowego dzieci, treści
nauczania powinny narastać i rozszerzać się w układzie spiralnym, tzn., Ŝe w kaŜdym
następnym roku edukacji wiadomości i umiejętności nabyte przez ucznia mają być
powtarzane i pogłębiane, a potem rozszerzane.
6. W klasach I-III szkoły podstawowej edukację dzieci powierza się jednemu nauczycielowi.
Prowadzenie zajęć z zakresu edukacji muzycznej, plastycznej, wychowania fizycznego,
zajęć komputerowych i języka obcego nowoŜytnego moŜna powierzyć nauczycielom
posiadającym odpowiednie kwalifikacje. Zajęcia z zakresu edukacji zdrowotnej mogą być
realizowane z udziałem specjalisty z zakresu zdrowia publicznego lub dietetyki,
pielęgniarki lub higienistki szkolnej.
7. Edukacja polonistyczna. W początkowym okresie nauki kontynuowany jest rozpoczęty
w przedszkolu proces kształtowania dojrzałości dzieci do nauki czytania i pisania.
Umiejętności te kształtuje się według wybranej metody, dbając o łączenie czytania
z pisaniem. W klasie I szkoły podstawowej około połowy czasu przeznaczonego na
edukację polonistyczną uczniowie mogą zajmować się rysowaniem i pisaniem, siedząc
przy stolikach. Trzeba teŜ pamiętać o tym, Ŝe klasa I jest pierwszym etapem nauki
czytania i pisania, a umiejętności te są intensywnie kształtowane w klasie II i III tak, aby
uczniowie kończący klasę III wykazali się umiejętnościami określonymi w podstawie
programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych w zakresie I etapu
edukacyjnego.
8. WaŜnym celem edukacji polonistycznej jest rozwijanie u dzieci zamiłowania do
czytelnictwa poprzez słuchanie pięknego czytania i rozmawianie o przeczytanych
utworach oraz korzystanie z bibliotek (np. biblioteki szkolnej). Dobór utworów ma
uwzględnić następujące gatunki literatury dziecięcej: baśnie, bajki, legendy, opowiadania,
wiersze, komiksy – przy wyborze naleŜy kierować się realnymi umiejętnościami
czytelniczymi dzieci,
a takŜe potrzebami wychowawczymi i edukacyjnymi. Dzieci powinny uczyć się na
pamięć wierszy, fragmentów prozy, tekstów piosenek itp.
9. Edukacja matematyczna. W pierwszych miesiącach nauki w centrum uwagi jest
wspomaganie rozwoju czynności umysłowych waŜnych dla uczenia się matematyki.
Dominującą formą zajęć są w tym czasie zabawy, gry i sytuacje zadaniowe, w których
dzieci manipulują specjalnie dobranymi przedmiotami, np. liczmanami. Następnie dba się
o budowanie w umysłach dzieci pojęć liczbowych i sprawności rachunkowych na sposób
szkolny. Dzieci mogą korzystać z zeszytów ćwiczeń najwyŜej przez jedną czwartą czasu
przeznaczonego na edukację matematyczną. Przy układaniu i rozwiązywaniu zadań trzeba
zadbać o wstępną matematyzację: dzieci rozwiązują zadania matematyczne, manipulując
przedmiotami lub obiektami zastępczymi, potem zapisują rozwiązanie.
10. Wiedza przyrodnicza nie moŜe być kształtowana wyłącznie na podstawie pakietów
edukacyjnych, informacji z Internetu oraz z innych tego typu źródeł. Edukacja
przyrodnicza powinna być realizowana takŜe w naturalnym środowisku poza szkołą. W
sali lekcyjnej powinny być kąciki przyrody. JeŜeli w szkole nie ma warunków do
prowadzenia hodowli roślin i zwierząt, trzeba organizować dzieciom zajęcia w ogrodzie
botanicznym, w gospodarstwie rolnym itp.
11. Zajęcia komputerowe naleŜy rozumieć dosłownie jako zajęcia z komputerami,
prowadzone w korelacji z pozostałymi obszarami edukacji. NaleŜy zadbać o to, aby w sali
lekcyjnej było kilka kompletnych zestawów komputerowych z oprogramowaniem
odpowiednim do wieku, moŜliwości i potrzeb uczniów. Komputery w klasach I-III szkoły
podstawowej są wykorzystywane jako urządzenia, które wzbogacają proces nauczania i
uczenia się o teksty, rysunki i animacje tworzone przez uczniów, kształtują ich aktywność
(gry i zabawy), utrwalają umiejętności (programy edukacyjne na płytach i w sieci),
rozwijają zainteresowania itp. Uczniom klas I-III naleŜy umoŜliwić korzystanie ze
szkolnej pracowni komputerowej. Zaleca się, aby podczas zajęć uczeń miał do swojej
dyspozycji osobny komputer z dostępem do Internetu.
12. Język obcy nowoŜytny. Zalecane jest organizowanie dzieciom równieŜ pozalekcyjnych
form nauki języka obcego nowoŜytnego, np. zajęć w szkolnym klubie, spotkań
czytelniczych w bibliotece, seansów filmowych w świetlicy szkolnej itp.
13. Edukacja muzyczna. Oprócz zajęć typowo muzycznych zaleca się włączanie muzyki
do codziennych zajęć szkolnych jako tła tematu przy organizacji aktywności ruchowej,
w celu wyciszenia itp.
14. Wychowanie fizyczne. Zaleca się, aby zajęcia z dziećmi prowadzone były na boisku,
w sali gimnastycznej itp. Czas realizacji tego obszaru kształcenia ma być przeznaczony
na rozwijanie sprawności fizycznej uczniów.
15. Etyka. Ze względu na specyfikę dziecięcego rozumowania, w trakcie zajęć z etyki zaleca
się analizę zachowania postaci literackich (z baśni, bajek, opowiadań itp.), filmowych
i telewizyjnych. Uniknie się wówczas kłopotów wychowawczych wynikających
z nadmiernej, nieuzasadnionej i pochopnej nieraz krytyki wydarzeń z udziałem
rówieśników.
16. Doceniając rolę edukacji zdrowotnej, treści z tego zakresu umieszczono w wielu
obszarach kształcenia, np. w obszarze wychowania fizycznego, edukacji przyrodniczej i
edukacji społecznej. Ze względu na dobro uczniów, naleŜy zadbać, aby rozumieli oni
konieczność oraz mieli nawyk dbania o zdrowie swoje i innych. Powinni takŜe wiedzieć,
do kogo zwrócić się w razie konieczności udzielania pierwszej pomocy.
17. KaŜde dziecko jest uzdolnione. Nauczyciel ma odkryć te uzdolnienia i je rozwijać.
W trosce o to, aby dzieci odczuwały satysfakcję z działalności twórczej, trzeba stwarzać
im warunki do prezentowania swych osiągnięć, np. muzycznych, wokalnych,
recytatorskich, tanecznych, sportowych, konstrukcyjnych.
18. Odpowiednio do istniejących potrzeb szkoła organizuje:
1) zajęcia opiekuńcze zapewniające dzieciom interesujące spędzanie czasu, przyjazną
atmosferę i bezpieczeństwo;
2) zajęcia zwiększające szanse edukacyjne uczniów zdolnych oraz uczniów mających
trudności w nauce.