Drogi Rodzicu !

Co możesz zrobić, gdy Twoje dziecko ma problemy w nauce

Trudności w nauce mogą pojawiać się na różnych etapach edukacji. Mogą one mieć charakter ogólny i dotyczyć większości przedmiotów szkolnych, jak również występować tylko w przyswajaniu materiału programowego z określonego przedmiotu, mogą utrzymywać się długotrwale, bądź wynikać z określonej sytuacji życiowej dziecka.

Pierwszym objawem problemów w nauce są:

• słabe oceny, brak postępów w nauce, a także narastające zaległości w wiadomościach i umiejętnościach edukacyjnych, często również pojawia się niechęć dziecka do danego przedmiotu, bądź do szkoły w ogóle, obniżeniu ulega motywacja uczenia się.

Długotrwałe utrzymujące się trudności w nauce i niemożność przezwyciężenia ich, mogą wtórnie wywołać u dziecka:

• zaburzenia emocjonalne, nerwicowe, obniżyć jego samoocenę,

• stać się przyczyną problemów wychowawczych, zaburzeń zachowania i niedostosowania społecznego.

Podłoże niepowodzeń szkolnych może być bardzo różnorodne:

• obniżone możliwości umysłowe (intelektualne),

• wybiórcze opóźnienia rozwoju funkcji istotnych w procesie uczenia się np.: uwagi, pamięci, analizatorów, przy ogólnie dobrych możliwościach umysłowych dziecka,

• specyficzne trudności w uczeniu się czytania i pisania np.: dysleksja rozwojowa,

• specyficzne trudności w uczeniu się matematyki: dyskalkulia,

• zaburzenia rozwojowe np.: ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi),

• problemy zdrowotne (zaburzenia rozwoju ruchowego, mowy, słuchu , widzenia),

• brak zainteresowania rodziców edukacją dziecka, a tym samym brak oddziaływań: stymulujących  rozwój dziecka, kształtujących ciekawość poznawczą, motywację uczenia się, aspiracje;

• brak nawyków systematycznego uczenia się, bądź niewłaściwe strategie uczenia się;

• trudna i złożona sytuacja życiowa dziecka np.: rozwód rodziców, pobyt rodziców za granicą;

• warunki domowe niesprzyjające uczeniu się np.: awantury, alkoholizm rodziców, niestabilna sytuacja życiowa (częste zmiany miejsca zamieszkania), brak poczucia bezpieczeństwa;

 Drogi rodzicu! Co w tej sytuacji możesz zrobić:

• możesz od początku edukacji szkolnej wspierać dziecko w nauce, wzmacniać jego motywację, rozbudzać ciekawość poznawczą;

• możesz kształtować u dziecka nawyki systematyczności i obowiązkowości;

• możesz rozmawiać z dzieckiem o pojawiających się problemach i pomagać w ich przezwyciężaniu;

• współpracować z nauczycielami w zakresie wzajemnej wymiany informacji dotyczących sukcesów i trudności szkolnych dziecka, ustalanie form pomocy;

• możesz przeglądać zeszyty, dziennik elektroniczny, sprawdzać zadania domowe,

• sprawdzać stopień przygotowania się dziecka do lekcji;

• dostrzegać i nagradzać nawet niewielkie sukcesy, doceniać włożony wysiłek czynione postępy.

Drogi Rodzicu nie zapominaj, że bycie rodzicem to trudne zadanie, ale też niezwykła przygoda.

Opracowanie:

Lucyna Graczyk-Putz  – pedagog PPP w Chełmnie

Jak zmotywować dziecko do nauki? Poradnik dla rodzica.

• klasa I-III- jest to jeden z najważniejszych etapów edukacyjnych i rozwojowych dziecka. Tu dziecko uczy się budowania poczucia własnej wartości i własnej skuteczności. Jest to jednak także okres w życiu dziecka, gdy chęć do nauki jest mocno ograniczona.

• klasa I jest okresem , w którym dziecko najchętniej się uczy, jest ciekawe świata. Klasa II i III to czas, w którym dziecko dość sceptycznie podchodzi do tematu nauki. Obecność rodzica jest niezwykle ważna na tym etapie. Jak można dziecku na tym etapie pomóc? zapewniając mu odpowiednie warunki, zwracając uwagę na to, by pomieszczenie w którym uczy się dziecko było przestronne, wywietrzone i posiadało potrzebne pomoce naukowe. Warto zadbać także o odpowiednie oświetlenie i w miarę możliwości uczyć się z dzieckiem przy dziennym świetle.

• zadbaj o sen dziecka- jest on najistotniejszy! Sen jest lekarstwem na wszystko. Zapewnia prawidłowy rozwój dziecka na każdym jego etapie.

• doceniaj każdy postęp edukacyjny dziecka

• nie stosuj kar, zastąp je nagrodami za włożoną pracę dziecka w osiągnięcie celu. Liczy się wkład własny dziecka w osiągnięcie celu i jego praca a nie finalny efekt. Docenianie i nagradzanie za pracę dziecka przynosi efektywniejsze korzyści i wpływa na budowanie pewności siebie u dziecka

•  bądź obecny w życiu dziecka, bierz czynny udział w procesie edukacji dziecka.

•  wspieraj dziecko w jego pasjach

• słuchaj dziecka, rozmawiaj z nim. Rozmowa jest niezwykle ważna, by wiedzieć co czuje dziecko.

Bądź rodzicem wspierającym na każdym etapie życia dziecka.

Opracowała:

Aleksandra Felsmann- psycholog w PPP Chełmno.

Kontrakty dla dzieci i rodziców jako narzędzie do pracy z trudnymi zachowaniami

Wielu rodziców zastanawia się jak sobie poradzić z trudnymi zachowaniami swojego dziecka, szukając przy tym odpowiednich metod i narzędzi do rozwiązania swoich rodzinnych trudności. Jednym z narzędzi wychowawczych przydatnych w dążeniu do zmiany niepożądanych zachowań u dzieci jest kontrakt rodzinny, zwany inaczej kontraktem behawioralnym. Zawieranie kontraktów jest efektywną, a przy tym prostą metodą, która może pomóc rodzinom w rozwiązaniu ich problemów a przede wszystkim może wzmocnić relację pomiędzy rodzicami a ich dziećmi.

Kontrakt jak podają definicje jest pisemnym porozumieniem pomiędzy rodzicem i dzieckiem. Najważniejsze elementy, które powinien zawierać kontrakt to:

1. Określenie problemu – powinien być on opisany bardzo konkretnie i dotyczyć zachowania, które możemy opisać i zmierzyć.

2. Wynegocjowane warunki – na co zgadzają się rodzice i na co zgadzają się dzieci.

3. Podpisy wszystkich stron.
   Dodatkowo warto pamiętać o :

4. Zwołaniu narady rodzinnej w celu zaplanowania umowy.
   Pierwsze spotkanie rozpoczynające prace z kontraktem jest najważniejsze, więc warto zarezerwować na nie 1-2 godziny. Jeżeli na jednym spotkaniu nie będzie możliwa realizacja wszystkich istotnych elementów kontraktu, warto zwołać naradę rodzinną ponownie. Spotkanie to może przybierać różne formy np. swobodnej wypowiedzi każdego z członków rodziny lub spisania na kartkach swoich problemów, trudności oraz pomysłów na sposoby ich rozwiązania. Warto być bardzo konkretnym w swoich słownych lub pisemnych wypowiedziach, zwracając przy tym uwagę na to co dana osoba robi lub nie robi, a nie na tym jaka ta osoba jest (np. zamiast mówić „Marysia jest leniwa” można spróbować sformułować to w ten sposób „Marysia rzuca kurtkę na podłogę po przyjściu ze szkoły”). Dodatkowo do wspólnej dyskusji można wykorzystać listy, na których każdy z członków rodziny spisze rzeczy, które mógłby zrobić aby pomóc swojej rodzinie a następnie każda z osób do tej listy będzie mogła dopisać swoje pomysły. Przydatną do wspólnej dyskusji o kontrakcie będzie również lista dotycząca ulubionych aktywności każdego z członków rodziny.
   Uwaga! W przypadku dzieci małych i/lub słabo piszących/czytających warto z nimi omówić powyższe listy i zapisać w ich imieniu odpowiednie aktywności i nagrody adekwatne do ich potrzeb i możliwości. Warto również w przypadku spisywania kontraktu z młodszymi dziećmi, zamienić go w formę obrazkową (np. zdjęcia, wycinki z gazet czy rysunki).
   Przykładowe zadania do umów rodzinnych:
   • Odrabianie pracy domowej,
   • Ścielenie łóżka,
   • Podlewanie roślin w ogrodzie,
   • Opiekowanie się młodszym rodzeństwem,
   • Zmywanie naczyń,
   • Bycie punktualnym na obiad, rano do samochodu przed szkołą/przedszkolem.
   Przykłady nagród do umów rodzinnych:
   • Nowe ubrania,
   • Urządzenie imprezy,
   • Smakołyki,
   • Bilety na koncert,
   • Dodatkowy czas wolny/ czas spędzony z rodzicem,
   • Oglądanie telewizji,
   • Wycieczka do zoo, muzeum, parku.

5. Wyborze zadań do realizacji.
   Na tym etapie ważne jest aby wspólnie określić najważniejsze zadania do realizacji. Warto zwrócić uwagę na to czy dana osoba jest w stanie wykonać daną rzecz i czy jej realizacja faktycznie wpłynie pozytywnie na funkcjonowanie całej rodziny. Gdy już wszystkie osoby będą miały wybrane zadania, istotne jest aby każda z czynności była szczegółowo opisana. Opis ten powinien być dokładny i zawierać informacje w jaki sposób powinno się wykonywać dane zadanie oraz co ma być zrobione (np. Przygotowanie się do pójścia spać: 1. Ręce i buzia umyte; 2. Umyte zęby; 3. Włożona pidżama; 4. Ubrania odwieszone do szafy; 5.Ubrania odłożone do prania). Gdy tylko zadania zostaną szczegółowo rozpisane, warto doprecyzować wspólnie terminy realizacji przydzielonych zadań oraz ich częstotliwość. Podczas ustalania harmonogramu poszczególnych działań, istotne jest aby od razu ustalić wyjątki od realizacji powierzonych obowiązków (bez utraty ustalonych przywilejów).

6. Wyborze nagród.
   Przy wyborze nagrody kluczowe jest to aby ustalona forma nagrody była sprawiedliwa dla wszystkich. Powinna być ona również na tyle istotna aby konkretny członek rodziny miał motywację do jej zdobycia, ale nie powinna ona być też zbyt duża (np. pięć minut oglądania telewizji w nagrodę za codzienne i sumienne odrabianie prac domowych może być odbierana jako nagroda niesprawiedliwa jak również pójście do kina za każde jednorazowe wyrzucenie śmieci). Wszystkie osoby podpisujące kontrakt muszą się zgodzić, że nagroda jest sprawiedliwa. Tak samo jak szczegółowo opisywane powinny być wyznaczone zadania do realizacji to również formy nagrody za włożony wysiłek, warto żeby były konkretnie rozpisane, szczególnie jeżeli chodzi o kwestie wymiaru nagrody oraz terminu jej realizacji.

7. Napisaniu kontraktu.
   Wpisujemy w kontrakcie odpowiedzi na następujące pytania: kto? co? kiedy? jak?, czyli określamy wykonawcę czynności (dziecko) i nagradzające (rodzice), zadanie, czas wykonania zadania i sposób (konkretne czynności i nagrody). Na koniec obie strony podpisują kontrakt aby zobowiązać się do jego przestrzegania. Bardzo ważne jest aby spisany kontrakt, został umieszczony w widocznym miejscu, przypominając o wyznaczonych zadaniach do realizacji. Jeśli jednak zawarta umowa nie będzie powieszona, istotne jest aby była ona umieszona w bezpiecznym miejscu, ale w takim w którym łatwo będzie do niej zajrzeć w dowolnym momencie.
   Uwaga! W większości przypadków, dzieci są chętne do podpisywania umów Jednak może zdarzyć się tak, że dzieci będą odmawiać współpracy przy tworzeniu kontraktów. Może to wynikać z negatywnych doświadczeń w kontaktach z rodzicami i/ lub niezrozumieniu zasad wprowadzenia tej metody w życie. Ważne jest aby nie zmuszać dziecka do wdrażania kontraktu, ponieważ jest to sprzeczne z ideą tej metody. W związku z tym w przypadku dzieci, które nie chcą podpisać umowy warto spróbować kilku rozwiązań tj. modelowanie (nawiązanie umowy z innym członkiem rodziny/znajomym w celu zaprezentowania sposobu działania tej metody), kontrakty pomiędzy rodzicami (dziecko ma prawo brać udział w tworzeniu umowy dla rodzica, wspólnie wyznaczając mu zadanie do wykonania oraz formę nagrody) czy umowa z samym sobą (zawarcie kontraktu dziecka z samym sobą , mającym na celu pokazanie mu w jaki sposób może monitorować zarówno wykonanie zadania jak i przyznanie nagrody).

8. Trzymaniu się kontraktu.

Zasady efektywnych umów:

1. Umowa musi być spisana (lepiej nie ufać swojej pamięci).

2. Umowa musi być dokładnie określona (kto? co? kiedy? jak?)

3. Umowa powinna być pozytywna (umowa musi określać, że wykonanie danego zadania wiążę się z otrzymaniem nagrody. Nie powinniśmy odwoływać się do gróźb. Wystarczy, że utrzymane będą spisane wspólnie ustalenia. Gdy zadanie zostanie wykonane, dana osoba otrzyma nagrodę).

4. Kontrakt musi być sprawiedliwy.

5. Nagroda powinna być natychmiastowa.

6. Umowa musi być realna (nie powinno się umawiać na nagrody , których nikt nie będzie w stanie spełnić. To samo dotyczy przedzielonych zadań, które powinny być adekwatne do wieku i umiejętności poszczególnych członków rodziny).

7. Powinno się zmienić umowę, kiedy zostanie zauważona taka konieczność (jeśli kontrakt nie działa, warto go zmodyfikować, upewniając się przy tym czy każda ze stron zgadza się na wprowadzone zmiany).

Beata Rogalska – psycholog PPP w Chełmnie